Bu yaziyi ek gida'ya gecis yapan anneler icin Nurturia'da yazmistim. Hazir elimde boyle bir yazi varken bloguma neden koymuyorum dedim :)
Ek gida Mevzusu hassa bir mevzu. Bircok yaklasim var. Kimi erkenden birseyler tattirmayi uygun buluyor, kimi alabildigi kadar anne sutu alsin nasil olsa zamani gelince ve omru boyunca bu gidalardan yiyecek diyor. Ben acele etmeyenlerdenim. 6 ayi doldurduktan sonra ek gidaya gectik.
Ece'nin 6 aya kadar olanki beslenmesi su sekildeydi:
Ece basindan beri anne sutune ilave mama takviyesi de aldi.
0-4 ay arasi gunde 2 kez. 4. ay kontrolunde kilo alimi eskisi kadar iyi olmadigi icin 4-6 ay arasi gunde 3 kez seklinde idi.
5. ay kontrolunde doktorumuz kilo kontrolunden once ' kilosuna bakalim, eger iyi degilse kasik mamasina geceriz demisti' ama kilo alimi iyi oldugu icin 6. aya kadar anne sutu ve mama ile devam ettik.
6. ayi doldurunca sebze corbasi, meyve ve tahil karisimi kasik mamasina gectik. Ama bizde normalden farkli olan: Ece'nin sut urunleri alerjisi oldugu icin yogurda baslamadik. Yogurt en kolay tolere edilebilen ek gida aslinda. Hatta genelde ilk yogurt ile bile baslatabiliyorlar.
ek gida meselesindeki cok dikkat ettigim onemli birkac puf nokta:
- Bir yasina kadar bebege ozel yemek yapip onlari yedirmek. Buyukler, etraftakiler pek merakli olurlar birseyler tattirmaya. Ben tavrimi bastan koydum.. Bu cocuga kendi yemekleri disinda hicbirsey verilmeyecek dedim. Disari gezmeye veya misafirlige giderken yanimda hep onu yemegi oldu. Cignemeyi ogrendikten/ disleri ciktiktan sonra da kendim atistirmaliklar yaptim ona uygun. Onlari da mutlaka yaninda bulundurdum ki hickimse eline biseyler vermeye kalkamasin.
- Her gidayi once vucudun reaksiyonunu olcmek icin cok kucuk miktarda baslayip, her gun arttirarak devam etmek.
- Sebze corbalarinda blender kullanmamak. Ilk once ince suzgec, sonra kalin suzgec, sonra patates ezicisi ile putur kivamini arttirmak
- Bir yasindan once alerjen gidalardan kesinlikle vermemek. Aklima ilk gelenler cilek, bal (ben 1,5 yasinda verdim, daha oncesinde hicbirsey kaybetmis sayilmaz), kivi, ceviz, badem, findik fistik, yumurtanin beyazi, inek sutu
- Bir yasindan once seker ve tuz kullanmamak. Hatta daha sonrasi icin de minimumda kullanmak en iyisi. Bir yasindan sonra da kendi yemeklerimizi az tuzlu yapmaya basladim. Eceye o sekilde veriyorum. Biz istersek tuz ilave ediyoruz. Sekerli seyleri mumkun oldugunca vermemeye calisiyorum. Dogal seker olarak adlandirilan meyve, bal ve pekmezi de gunduz saatlerinde vererek enerji olarak yakilmasi icin ugrasiyorum. Zira son zamanlarda Canan Efendigil Karatay'in kitabini okuyorum ve dogal sekerlerin de aslinda glikoz denen sofra sekerinden pek farkli olmadigini ve hatta fruktozun (meyve sekeri) karaciger yaglanmasina sebep oldugunu soyluyor. Aksam saatlerinde alinan sekerin yakilamayacagi ve fruktozun karacigerde kalacagini soyluyor. Aksam yemeklerinden sonra yenen meyve fasli bizim evde kalkmis durumda artik.
----------------------------
Kahvalti:
- Aksamdan sicak suya koyulan tuzu cikmis ve zari soyulmus 2 adet siyah zeytin
- (Biz bunu sut alerjisi sebebi ile yapamiyorduk tabi ) Aksamdan suya koyulmus tuzu cikartilmis beyaz peynir (bebekler daha kolay yiyebiliyor diye labne kullananlar var fakat arastirmalarim sonucu ogrendim ki peynirin en dogal hali formu en bozulmamis olan beyaz peynir, formu bozulan her turlu gidanin icindeki katki maddesi orani artar )
- 7. Aydan itibaren yumurta sarisi
- 1 tatli kasigi pekmez
- Bir ekmek ici (degisiklik olsun diye kendi yaptiginiz pekmezli kurabiye de olabilir kimi zaman)
- Ilk baslandiginda kivamini daha yenilebilir hale getirmek icin anne sutu veya formul sut
Tabi ilk basladigimizda bunlarin hepsini bir anda karistirip vermiyoruz. Alerji ihtimaline karsi hepsini bir cay kasigi buyuklugunde baslayip hergun arttirarak istenilen olcuye geliyoruz.
Pekmezli kurabiyenin Tarifi:
- 170 derece fırında, 15 dakika pişirin. Üstleri pembeleşince tamamdır. Biraz fazla kalsa kavruluyveriyor, dikkat edin...
- Kalıpla kesin
- Malzemeleri karıştırın, yoğurun, ve merdaneyle serçe parmak kalınlığında açın.
(1 yasindan sonra doktor cevize izin verdikten sonra)1 bardak çekilmiş ceviz
1 yumurta sarısı
1 çay bardağı üzüm pekmezi
10 (tepeleme) yemek kaşığı un (ben organik tam bugday unu kullaniyorum)
- Kalıpla kesin
- Malzemeleri karıştırın, yoğurun, ve merdaneyle serçe parmak kalınlığında açın.
(1 yasindan sonra doktor cevize izin verdikten sonra)1 bardak çekilmiş ceviz
1 yumurta sarısı
1 çay bardağı üzüm pekmezi
10 (tepeleme) yemek kaşığı un (ben organik tam bugday unu kullaniyorum)
Bebek buydukce bu icerik farkli formlarda verilebilir. Ornegin 8-9 aylik bir bebek peynir, yumurta sarisi, cesitli sebzeler, ekmek ici… nden olusmus bir bebek omleti yiyebilir.
----------------
----------------
Ara ogun: besinlerin tadina ayri ayri varilmasi taraftari oldugum icin meyve yogurdu birbirine karistirma fikrini pek sevmiyorum. Sabah ara ogununde meyve, ogleden sonra ara ogununde yogurt vermek uygun gibi geliyor (yine sut alerjisi sebebi ile yogurt veremedik biz onun yerine emziriyordum ya da mama veriyordum)
Meyveler mutlaka cam rendede yapilmali. Mevsimine gore Elma, armut, muz, seftali….. (bizim bu aylarimiz kisa denk geldigi icin elma ve armut ile basladik. Yine her besinde oldugu gibi azar azar basliyoruz ve hergun arttirarak istenilen miktara ulasiyoruz. Ornegin: elma ile basliyorsak ilk gun 1/4 elma, ikinci gun 1/2 elma, ucuncu gun tam elma. Dorduncu gun 1/4 armut,.… Seklinde devam ediyor. Tum meyveler sirayla denendikten sonra ister karistirarak ister her gun baska meyve verilerek devam edilebilir.
Yogurdu cok guvendigim; sutleri el degmeden sagilan, ahir havasi ile temas etmeyen, daha once kullanilmamis tek kullanimlik bidonlara dolduran bir sutcuden aliyorum. Her hafta 5 lt. sutu kaynatip mayaliyorum.
Meyveler mutlaka cam rendede yapilmali. Mevsimine gore Elma, armut, muz, seftali….. (bizim bu aylarimiz kisa denk geldigi icin elma ve armut ile basladik. Yine her besinde oldugu gibi azar azar basliyoruz ve hergun arttirarak istenilen miktara ulasiyoruz. Ornegin: elma ile basliyorsak ilk gun 1/4 elma, ikinci gun 1/2 elma, ucuncu gun tam elma. Dorduncu gun 1/4 armut,.… Seklinde devam ediyor. Tum meyveler sirayla denendikten sonra ister karistirarak ister her gun baska meyve verilerek devam edilebilir.
Yogurdu cok guvendigim; sutleri el degmeden sagilan, ahir havasi ile temas etmeyen, daha once kullanilmamis tek kullanimlik bidonlara dolduran bir sutcuden aliyorum. Her hafta 5 lt. sutu kaynatip mayaliyorum.
(Daha onceden acik sutlerin guvenilirligi konusunda suphelerim vardi fakat cocuk doktoru teyzem son kongrelerde kesinlikle acik sute gecilmesi yonunde konusmalar oldugunu soyledi. Hayvandan gecmesinden korkulan hastaliklar 5-10 dk. Kisik ateste kaynatilarak engellenebiliyormus. Uzun kaynatmada sutun besin degerinin azalacagi konusunda korkular var. Sutten almamiz gereken kalsiyum ve proteindir. kaynatma ile de kalsiyum ve protein olmez. Iciniz rahat olsun)
-----------------
Ogle yemegi:
Sebze corbasi/puresi:
Sebze corbasina ilk olarak patates, kabak, havuc ve brokoli ile basladik. (tabi yine her gun bir sebze ekleyerek alistiriyoruz).
Bir sure sonra kucuk bir parca sogan ve sarimsak ilave edilebilir.
Sebzelere alistiktan sonra her gun yeni bir tahil eklenebilir. Sira ile 1 cay kasigi (bu olcu sadece bir gunluk icin, sebze corbasi pisirildigi gunden sonra 2 gun daha yedirilebilir) pirinc, bulgur, kirmizi mercimek (daha sonra bu yesil mercimekle donusumlu kullanilabilir), bugday…..
Bunlara alistiktan sonra da kusbasi buyuklugunde kiyma (yagsiz bir parca eti rondodan gecirip kiymayi kendimizin yapmamizi onermisti doktorumuz. Ben bir parca eti kiyma yapip buz kaliplarinda donduruyordum. Birer birer atiyordum corbanin icine)
Corbayi pisirip ezdikten sonra 1-2 cay kasigi cig zeytinyagi. Tatlandirmak icin nane, kimyon,kekik kullanilabilir. Kimyon gaz yapmasini da engeller
Yasakli sebzeler: patlican, ispanak, bamya, bakla. Patlican: hicbir besin degeri yok ve icinde nikotin var , bu yuzden hic yemese olur. Ece su ana kadar bir kere karniyarik yedi o da patlicandan cok icindeki kiymasini. ispanak: cok lifli oldugu icin bagirsaklari zorluyor. Bamya: sebebini hatirlamiyorum ama ben 1,5 yasinda vermistim ilk. bakla: icinde barindirdigi bir madde bazi kisilerde emilemiyor ve karaciger yetmezligine sebep olabiliyor, bu riske girmemek icin.
Bir sure sonra kucuk bir parca sogan ve sarimsak ilave edilebilir.
Sebzelere alistiktan sonra her gun yeni bir tahil eklenebilir. Sira ile 1 cay kasigi (bu olcu sadece bir gunluk icin, sebze corbasi pisirildigi gunden sonra 2 gun daha yedirilebilir) pirinc, bulgur, kirmizi mercimek (daha sonra bu yesil mercimekle donusumlu kullanilabilir), bugday…..
Bunlara alistiktan sonra da kusbasi buyuklugunde kiyma (yagsiz bir parca eti rondodan gecirip kiymayi kendimizin yapmamizi onermisti doktorumuz. Ben bir parca eti kiyma yapip buz kaliplarinda donduruyordum. Birer birer atiyordum corbanin icine)
Corbayi pisirip ezdikten sonra 1-2 cay kasigi cig zeytinyagi. Tatlandirmak icin nane, kimyon,kekik kullanilabilir. Kimyon gaz yapmasini da engeller
Yasakli sebzeler: patlican, ispanak, bamya, bakla. Patlican: hicbir besin degeri yok ve icinde nikotin var , bu yuzden hic yemese olur. Ece su ana kadar bir kere karniyarik yedi o da patlicandan cok icindeki kiymasini. ispanak: cok lifli oldugu icin bagirsaklari zorluyor. Bamya: sebebini hatirlamiyorum ama ben 1,5 yasinda vermistim ilk. bakla: icinde barindirdigi bir madde bazi kisilerde emilemiyor ve karaciger yetmezligine sebep olabiliyor, bu riske girmemek icin.
7 ay civarinda domates, biber (ben kirmizi biberi butun atip haslandiktan sonra kabugunu soyuyordum), balkabagi gibi sebzeler kullanilabilir.
Ispanagi 8. Ayda sebze corbalarina katmaya basladik.
Ispanagi 8. Ayda sebze corbalarina katmaya basladik.
-------------
7. Ya da 8. Ayda (tam hatirlamiyorum)doktorumuz bize ogle ogunu icin soyle bir donusum listesi vermisti:
Haftada 2 gun sebze corbasi
Haftada 1 gun mercimek corbasi (bir corba kasigi kirmizi mercimek, 1 tatli kasigi pirinc, bulgur, minik bir parca sogan, sarimsak) ustune kimyon. Bir de buna icindeki demir orani yuksek diye kusbasi buyuklugunde tavuk cigeri koyduruyordu.
Haftada 1 gun yogurt corbasi (biz alerji sebebi ile bunu yapamiyorduk)
Haftada 1 gun tarhana corbasi, arada besleyici olsun diye sogan, biber, domates koyup sonunda rondodan gecirebilirsin (yine alerji sebebi ile yapamiyorduk)
Haftada 1 gun haslama et ile pirinc lapasi. Ezilip onu yiyebilecegi kivamda olmali tabi
Haftada 1 gun etli biber/ kabak dolmasi. ici: Corbadaki gibi yagsiz kiyma, kucuk bir parca sogan rendesi, domates, nane, kimyon, pirinc. Guzelce pisirip yiyecegi kivama gelecek sekilde ezilerek.
-----------------
Biz aksam ogunu olarak aptamilin gece tahillarini verdik uzun sure. 1 yasina dogru aksam ogununu de gunduz ki gibi yemege cevirdik.
----------------
1 yasina yaklastiginda (10 ay civari) artik menuye bagli kalmiyorduk. ornegin bir ogunde ona tuzsuz kiymali, sebzeli makarna veya kofte veriyorduk.
----------------
Balik : 8. Ayda baslaniyor genelde. Ilk once sebze corbasina koyarak baslandik. Zamanla sebzesini azaltip baligini cogaltarak alistirdik. Kilciksiz lop eti olan baliklar daha uygun. Somon mesela. Bir de dip baliklarindan uzak duruyoruz
-----------------
Kavanoz mamalar: ben disari ciktigimiz zamanlarda meyve ve sebzelerini kullandim. bu konuyu doktorumuza sormustum. Aliskanlik haline getirmeyin (kendi hic hazirlamayip surekli bundan yedirenler de var) ama disari cikarken yaniniza alip yedirebilirsiniz demisti. Milupa, hipp inkiler organik zaten ve hero baby nin de organik olani var.
------------------
Cok onemli buldugum baska bir mevzu ise yiyeceklerin kivamini ve puturluluk oranini gitgide arttirarak cigneme, yutma reflekslerinin gelistirilmesi. Ilk basta kucuk tel suzgecten gecirdigimiz pureleri yavas yavas buyuk tel suzgec, makarna suzgeci, patates ezme aparati, catalla ezme….. Seklinde buyuttuk. Ve kisa zamanda cigneme ve yutmasi gelisti.
------------------
Baska onemli bir mevzu ise kendi kendine yemek yemesi idi. En basindan beri hep kendi yemek yemeye cok istekli oldu Ece. Daha ilk meyve puresini yerken bile ikimizin de elinde birer kasik vardi. 1 yasini doldurdugunda ise artik tamamen ozgur birakmaya basladim. Doke saca herseyini kendi yer oldu. Hele yaz mevsiminde mama sandalyesini balkona koyup, onu da sadece bezle birakip onune meyve tabagini koyuyordum. Vicik vicik ederek, kafasina gozune surerek yiyordu. Ece seftaliyi yemekle kalmayip bir de yuzune maske yapiyor diye dalga geciyordum hatta. Yemegi bitince dogru banyoya goturuyordum. Arkasindan mama sandalyesini ve balkonu yikiyordum. Bu donemin yaz olmasi isimizi kolaylastiriyordu tabi. Kis mevsiminde ise kollu onluklerden giydirip, mama sandalyesinin altina da bir ortu sererek bu isi cozebilirsiniz.
Bu gruptan daha detay bilgiler edinilebilir
------------------
1 yas civarinda gecmeyen gaz sancilari yuzunden gittigimiz bir pediatrik gastroenteraloji porfesorunun tavsiyelerini de eklemeliyim:
- Kesinlikle kendi kendine yemek yemesine tesvik edin. Bu donemde kilo almayabilir, hatta kilo kaybi olabilir. Kendi kendine yemek yeme aliskanligi edinmesi kilo almasindan daha onemlidir. (biz sansliyiz ki istahi yerinde bir cocugumuz var, istahsiz bir cocugum olsaydi bu tavsiyeye uyabilirmiydim bilemiyorum)
- Gece beslenmesini (sut, anne sutu, mama her ne ise) 1 yasindan sonra mutlaka kesin. (biz zaten sadece sabaha karsi bir biberon mama veriyorduk. Onu da biraktik. Uykularinin kesintisizlesmesi acisindan cok faydasi olduguna inaniyorum)
